Health checks zijn gezondheidstesten of preventieve onderzoeken waar je geen verwijsbrief van de huisarts voor nodig hebt. Tegenwoordig is er een giga aanbod. Bijvoorbeeld (online) vragenlijsten naar depressie of hart- en vaatziekten. Apps die je leefstijl monitoren. Thuistesten om te checken of je in de menopauze zit, full body scans en onderzoeken die je bloedwaarden of ontlasting onderzoeken op afwijkingen. An sich lijken dergelijke onderzoeken en check ups veilig en geruststellend. Echter, critici als KNMG¹ en de Gezondheidsraad wijzen onder ander op de schijnzekerheid, onnodige ongerustheid, hoge zorgkosten en dergelijke die preventieve medische onderzoeken met zich meebrengen. Inmiddels ligt er dan ook een wetsvoorstel² om de Nederlandse burgers beter te beschermen en te informeren over de voor- en nadelen ervan. In dit blog meer over het waarom van gezondheidstesten voor vrouwen in de overgang, inclusief 10 health checks die eventueel relevant kunnen zijn voor vrouwen.
Ben je op zoek naar meer informatie om je gezondheid een boost te geven? Download dan gratis mijn 12 recepten, inclusief een gids over hormonen.
Inhoudsopgave
Waarom health checks in de overgang?
Waarom health checks in de overgang?
Kom je in de overgang? Dan kan dat gepaard gaan met allerlei klachten, omdat je oestrogeen-, progesteron– en testosteronproductie dalen. Die hormoonschommelingen kunnen zorgen voor disbalans. Het gevolg is dat je lichamelijk, mentaal en emotioneel niet lekker in je vel zit. Maar, dat niet alleen. Ook kan je gezondheid lijden onder de menopauze. Ik denk aan ongewenste gewichtstoename wat kan bijdragen aan een verhoogd risico op diabetes, hogere cholesterol en hoge bloeddruk evenals een toename van hart- en vaataandoeningen.
Dat je de vinger aan de pols wilt houden en bij wijze van spreken eens in de zoveel tijd een APK-check wenst kan begrijpelijk zijn. Hieronder een overzicht met health checks voor vrouwen.
10 health checks voor vrouwen
1. Menopauze zelftest
Ben je tussen de 40 en 50 jaar? En heb je al een tijdje vage klachten. Denk aan een onregelmatige menstruatie? Hevige bloedingen? Slapeloosheid? Hartkloppingen? Nerveus? Prikkelbaar? Waarschijnlijk vermoed je dan dat je in de overgang bent. Een thuistest is dan meestal niet nodig. Echter? Zo’n test kan wel je vermoeden bevestigen en zorgen voor rust. Over het algemeen staan de overgang health checks als goed te boek en zijn eenvoudig in gebruik. Trouwens de bijsluiters van de testen adviseren wel dat je een huisarts moet raadplegen om de uitslag te checken. Misschien dat je wat extra hulp of ondersteuning wenst. De huisarts kan je doorverwijzen naar bijvoorbeeld een overgangsconsulente.
2. HPV-test
In de volksmond wordt dit vaak een uitstrijkje genoemd. Een dergelijke health check is bedoeld om voortijdig baarmoederhalskanker op te sporen. De test controleert namelijk of het zogenaamde Humaan Papillomavirus aanwezig is. Langdurige besmetting met dit virus kan leiden tot baarmoederhalskanker. Overigens? Doorgaans ruimt het lichaam zelf het virus op. Uiteindelijk blijkt namelijk dat nog geen 1% van de vrouwen met een HPV-infectie baarmoederhalskanker ontwikkelt. De HPV-test is bedoeld voor vrouwen tussen de 30 en 60 jaar. Er zijn online commerciële zelfafnametesten te koop, maar vanaf je dertigste krijg je als vrouw om de 5 of 10 jaar een uitnodiging voor deelname aan het gratis bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. En vind je zo’n uitstrijkje vervelend? Dan kun je een zelfafnametest³ aanvragen die op HPV test.
3. Diabetes (risico)test
Ben je voor je 45e of na je 55e in de overgang gekomen? Dan blijkt uit onderzoek⁴ dat de kans op diabetes 2 groter is. Daarnaast zijn er andere factoren die de kans op suikerziekte verhogen, zoals erfelijkheid, (ernstig) overgewicht, ongezonde levensstijl en als je in het verleden zwangerschapsdiabetes hebt gehad. Indien diabetes 2 niet bijtijds wordt ontdekt kan dat leiden tot hartaandoeningen, nierfalen en andere aandoeningen. Vermoed je dat je bloedsuikergehalte verhoogd is? Dan kun je dat via je huisarts laten checken. Een andere optie is online de wetenschappelijk onderbouwde Diabetes Risicotest⁵ doen. Vervolgens organiseren apotheken ook geregeld speciale testweken voor diabetes en tot slot kun je op internet, via de apotheek en drogist diabetes thuistesten kopen. Die health checks meten de glucosewaarde in je bloed. Zo kan een te hoge bloedsuiker duiden op diabetes en is het advies om alsnog contact met uw huisarts op te nemen. Dat geldt ook voor een negatief advies, volgens diverse bijsluiters. Kortom, ben je steeds moe, heb je veel dorst en/of moet je heel veel plassen? Bezoek dan naar je huisarts!
4. Cholesterol (thuis)test
Tijdens de overgang kan je cholesterol omhoog gaan. Je vetgehalte verandert immers en ook waar het vet zich opslaat. Dat gaat van het onderlichaam naar het bovenlichaam. Oftewel: je gaat van een peer- naar een appelvorm. Het vet concentreert zich rond je buik en dat verhoogt het risico op hart- en vaataandoeningen. Want, door de veranderde vetopslag in de overgang verhoogt het slechte LDL cholesterol plus de triglyceriden en daalt het goede HDL cholesterol. Dat je cholesterol te hoog is merk je niet, maar je aderen kunnen er wel langzaam door dichtslibben. Wil je weten of je tot de risicogroep behoort? Dan kun je gratis online de nationale cholesteroltest⁶ doen. Daarnaast zijn er bij de drogist en ook op internet verschillende doe-het-zelf-testen te koop. De meeste van die health checks geven je totaalcholesterol aan. Dat is niet genoeg. Voor een goed beeld is ook je HDL-cholesterol van belang. Verder zijn ook andere risicofactoren relevant als roken en hoge bloeddruk. Dus eigenlijk word je niet echt wijzer van zo’n zelftest⁷. Maak je niet onnodig ongerust en maak een afspraak met je huisarts als je denkt dat je cholesterol te hoog is en/of je een verhoogd risico hebt.
5. Schildklier thuistest
Wanneer je schildklier niet goed werkt, verstoort dat allerlei lichaamsprocessen. Want, de schildklier speelt een centrale rol in je stofwisseling. Is de schildklier overactief? Dan kun je last hebben van: een snelle hartslag, gewichtsverlies, nervositeit, trillende handen, geïrriteerde ogen, slaapproblemen en een gejaagd gevoel. Bij een tekort aan schildklierhormoon verlopen allerlei processen in het lichaam trager. Naar schatting kampt maar liefst 25% van de vrouwen van 45 jaar en ouder met een te traag werkende schildklier. De symptomen doen denken aan de overgang. Denk aan moeheid, traagheid, droge huid, lusteloosheid, gewichtstoename en obstipatie. Gevolg is dus dat nogal eens de vermindering van vrouwelijk hormoon de schuld krijgt als vrouwen zich niet lekker voelen. Wil je weten of je klachten door de overgang komen of dat je schildklier de boosdoener is? Dan zijn diverse commerciële health checks in verschillende prijscategorieën voor thuisgebruik. Je neemt met zo’n test wat bloed af en stuurt dat vervolgens op voor lab-onderzoek. Binnen enkele weken krijg je de uitslag thuis. In het lab wordt dan de concentratie van TSH (Thyreoïd Stimulerend Hormoon) gecontroleerd. Verder kan ook de hoeveelheid schildklierhormoon (T4) worden bepaald, maar dat gebeurt niet altijd. Een andere gratis methode om de gezondheid van je schildklier te controleren, is de zogenaamde Barnes temperatuurtest. Echter, de vraag blijft of via de verschillende health checks echt duidelijk wordt of je schildklier te snel of te traag werkt. Kortom, heb je klachten? Ga naar je huisarts.
6. Vitamine D test
Zoals bekend is vitamine D belangrijk voor je. Het bevordert onder andere sterke botten plus het draagt bij aan het behoud van je spierfunctie. Een deel van de vitamine D haal je uit voeding en verder maakt je lijf het aan onder invloed van zonlicht. Word je ouder? Dan wordt je huid dunner en maakt minder makkelijk vitamine D aan. Daarbij komt dat in de overgang je hormoonhuishouding verandert en je oestrogeengehalte daalt. Dat samen vergroot de kans op botontkalking. Wil je weten of je een vitamine D tekort hebt? Dan kun je op internet bloedtesten vinden die dat controleren. Besluit je een van de commerciële vitamine D health checks te kopen? Kies dan in elk geval voor een zogenaamde 25-OH Vitamine D-bloedtest. Die geeft een goed beeld van je gehele gezondheid in relatie tot de hoeveelheid vitamine D in je bloed. Verder kun je gratis online een vitamine D-test doen via onder andere het Vitamine-Informatiebureau⁸. De uitkomst ervan is dat je wel of geen extra vitamine D nodig hebt. Is er sprake van een vitamine D tekort? Het advies is dan naar je huisarts te gaan. Trouwens vrouwen boven de 50 jaar wordt sowieso geadviseerd dagelijks 10 microgram extra vitamine D te slikken.
7. Osteoporose risicotest en DEXA-scan
Wanneer je in de overgang komt, neemt de kans op osteoporose of botontkalking toe. Om je risico in de schatten kun je online gratis een zogenaamde Osteoporose Risicotest doen. Zo staat er op de website van de Osteoporose Vereniging⁹ een vragenlijst om in te schatten welke kans je hebt om osteoporose te ontwikkelen. Uiteraard kun je ook een health check laten doen in een commercieel medisch centrum zonder verwijzing van je huisarts. Zo zijn er online diverse klinieken (in het buitenland) te vinden waar je tegen betaling een zogenaamde DEXA-scan (botdichtheidsmeting) kunt laten doen. De scan bepaalt dus hoe het met je botdichtheid is gesteld. Bedenk wel dat uit zo’n test kan blijken dat je gezond bent, maar dat er achteraf toch iets aan de hand blijkt te zijn. Of er wordt wel wat ontdekt. Dan moet je alsnog naar je huisarts voor onderzoek naar een gewoon ziekenhuis.
8. Borstkanker (risico) check
Volgens het RIVM¹º krijgt ongeveer 1 op de 8 vrouwen in Nederland borstkanker. Vrouwen met een erfelijke aanleg lopen meer risico. Vanwege het risico op borstkanker worden alle vrouwen van 50 tot75 jaar in Nederland elke twee jaar uitgenodigd voor gratis deelname aan het bevolkingsonderzoek. Er worden dan een zogenaamde mammografie gemaakt. Verder is het mogelijk preventieve borstonderzoeken te laten doen. Deze commerciële health checks zijn voor eigen rekening en worden gedaan in diverse buitenlandse klinieken (waaronder Duitsland) en daarvoor heb je geen verwijzing van je huisarts nodig. Ook biedt internet je de optie om online je risico op erfelijke borstkanker te toetsen met een speciale zelftest die is ontwikkeld door het Radboud Universitair Centrum voor Oncologie (RUCO) in Nijmegen. De test¹¹ bestaat uit een aantal ja/nee vragen en geeft direct een eerste risico-inschatting, maar kan niet bepalen of er daadwerkelijk sprake is van erfelijke kanker. Blijkt uit de test dat je een verhoogd risico hebt op erfelijke borstkanker? Dan wordt geadviseerd contact met je huisarts op te nemen. Ook kun je online zogenaamde borstzelfonderzoeken vinden. Geadviseerd wordt om deze met enige regelmaat te doen. Hoe het in z’n werk gaat, vind je onder andere via de website van bijvoorbeeld Pink Ribbon¹². Bemerk je langere tijd dat er veranderingen in de borst zijn? Ga dan naar je huisarts is het devies.
9. Risicotest hart- en vaatziekten
Hart- en vaatziekten behoren in Nederland nog steeds tot de belangrijkste doodsoorzaak. En als vrouw in de overgang stijgt je risico, omdat het hormoon oestrogeen je er dan niet langer tegen beschermt. Tegenwoordig zijn er allerlei zogenaamde health checks waarmee je je risico op hart- en vaataandoeningen kun controleren. Zo ontwikkelde het UMC Utrecht een gratis app ‘Vaatrisico’¹³. Het berekent het 10-jaarsrisico op ziekte of sterfte door hart- en vaatziekten. Verder is er op internet de zogenaamde Risicotest¹⁴. Deze dhz-test bestaat uit een beknopte vragenlijst waarmee een eerste inschatting van je persoonlijk risico op hart- en vaatziekten, maar ook diabetes en nierschade kunt krijgen. Is er sprake van verhoogd risico? En herken je bepaalde symptomen van hart- en vaatziekten? Trek dan bij je huisarts aan de bel.
10. Body scan en complete gezondheidscheck
Behalve de verschillende losse health checks zijn er ook testen die je totale gezondheid (preventief) checken. Een bekend voorbeeld is de zogenaamde ‘total body scan’. Deze zijn in Nederland verboden, maar de populariteit ervan groeit. Misschien niet zo verwonderlijk, want het wordt gepromoot onder de noemer: een investering in je gezondheid. Volgens de critici is dat onzin. Omdat zo’n scan slechts een momentopname is, die schijnzekerheid biedt. Vandaar dat er, zoals ik aan het begin van mijn blog scheef, momenteel ook aan betere regelgeving wordt gewerkt. De brochure ‘Preventief medisch onderzoek. Wel of geen gezondheidscheck?’¹ zet de diverse voor- en nadelen op een rij. Verder is er de Persoonlijke Gezondheidscheck¹⁵ (PGC). Dit is een gratis online test ontwikkeld in samenwerking met artsenorganisaties en gezondheidsfondsen. Doe je de test? Dan krijg je een beeld van hoe het met je gezondheid is gesteld. Ook biedt het allerlei handige tips om gezond(er) te leven. Het is dus niet zo dat de test ziektes en aandoeningen opspoort. Daarvoor is het te algemeen. Bovendien wordt er al snel verwezen naar extra en dus aanvullend onderzoek die wel kosten met zich meebrengen. Blijkt uit de check dat het niet zo goed is gesteld met je gezondheid? Ga dan naar je huisarts.
Health Checks: ja of nee?
Tot slot: Overweeg je een van de health checks te doen als vrouw in de overgang? Bedenk dan dat de symptomen die je ervaart meestal niet op zich staan. Immers tijdens de menopauze is er vaak sprake van een opeenstapeling aan allerlei vage klachten die zorgen dat je je niet lekker voelt en je je vertwijfeld afvraagt wat er nu precies aan de hand is.
Ik weet uit ervaring wel dat om te dealen met de overgang helpt om je leefstijl aan te passen. Denk aan een stapje terug doen, meer me-time nemen, ontspanningsoefeningen doen, regelmatig bewegen en kiezen voor gezond, vers en gevarieerd eten. Dat alles kan bijdragen aan je prettiger voelen. Niet alleen omdat het goed is voor je lichamelijke gesteldheid, maar ook je geestelijk welzijn vaart daar wel bij. Wil je toch je gezondheid preventief checken? Bedenk dan wel dat een enkele test weinig zegt over je totale gezondheid. Het is een momentopname.
En heb je ervaring met health checks? Of speel je met de gedachte? Ik ben benieuwd… Geef je reactie hieronder of via mijn Facebookpagina….. Wens je ondersteuning bij omgaan met de fysieke en psychische klachten die de overgang met zich meebrengt? Ik heb je graag. Wellicht dat mijn programma: Overwin je Overgang iets voor je is.
Bronnen:
1. https://www.knmg.nl/actualiteit-opinie/nieuws/nieuwsbericht/knmg-informeert-consument-over-risicos-gezondheidschecks.htm
2. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2016/06/27/schippers-wijzigt-wet-voor-health-checks
3. http://www.rivm.nl/Onderwerpen/B/
Bevolkingsonderzoek_baarmoederhalskanker/Zelfafnameset
4. http://www.prnewswire.com/news-releases/early-and-late-menopause-can-increase-risk-of-type-2-diabetes-300302851.html
5. http://www.kijkopdiabetes.nl/publiek/index.php/diabetes-risicotest
6. https://www.nationalecholesteroltest.nl/
7. https://www.radarplus.nl/article/523/Thuistest-cholesterol-hoe-betrouwbaar-
8. http://www.vitamine-info.nl/hoeveel-heb-ik-nodig/vitamine-d-test/
9. http://osteoporosevereniging.nl/osteoporose/risicotest/
10.http://www.rivm.nl/Onderwerpen/B/Bevolkingsonderzoek_borstkank
er/Wat_is_borstkanker/Kans_op_borstkanker
11. erfelijkekanker.nl
12. https://www.pinkribbon.nl/over-borstkanker/borstzelfonderzoek.html.
13. http://www.umcutrecht.nl/nl/Ziekenhuis/Afdelingen/Hart-en-
vaatcentrum/Nieuws/-Vaatrisico-app-voorspelt-kans-op-hart-en-vaatzi.aspx
14. https://www.testuwrisico.nl/wat-is-de-risicotest
15. https://www.persoonlijkegezondheidscheck.nl/
Yvonne
op 10 Oct 2017