Cortisol en stress: waarom je steeds zó moe bent!
Zeg je stress? Dan is er onvermijdelijk cortisol in het spel. Beiden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Je bijnieren maken dit hormoonstofje aan als je bang bent, je druk maakt of spanning ervaart. Lichamelijk of geestelijk. Maar, ook tijdens de overgang. Om je hormonale schommelingen in balans te brengen. En an sich hoeft dat geen probleem te zijn. Alleen als je spanning niet afbouwt en gestresst blijft? Dan belast je je bijnieren eigenlijk dubbelop. Het gevolg? Extreme vermoeidheid. Deze keer ga ik in op wat cortisol met je lichaam doet en waarom je stress zo veel mogelijk moet voorkomen. Zeker als je in de overgang bent.
Wil je meer weten over het hormoon cortisol? Download dan gratis het rapport Overgangshormonen in Balans.
Inhoudsopgave:
Cortisol, wat doet dat met je?
Gestresst? Zo reageert je lichaam!
Wat doet het stresshormoon met je lichaam?
Waarom stress in de overgang vermijden?
Hoe verminder je stress en breng je je cortisol in balans?
Cortisol, wat doet dat met je?
Zoals aangegeven komt het hormoon cortisol vrij als er sprake is van stress. Vandaar de naam stresshormoon. Het helpt je allerlei spanningen, voorvallen en gebeurtenissen langere tijd het hoofd te bieden. Van grote zaken tot minuscule futiliteiten. Het hormoonstofje boost je uithoudingsvermogen en geeft je spreekwoordelijk vleugels. Zorgt dat je niet bij de pakken neerzit, maar doorgaat. Eigenlijk een gezonde reactie, die evolutionair is bepaald. Het hielp de primitieve oermens ooit te overleven: te strijden óf weg te rennen. Echter, vandaag de dag heb je nauwelijks nog met dergelijke lichamelijke stress te maken. Welke spanningen je wel parten spelen?
Algemene stressgevoelens
Tegenwoordig word je vooral geconfronteerd met psychische, mentale, sociale en emotionele spanningen. Variërend van je sleutels kwijt zijn, geluidsoverlast, sociale verplichtingen en familiestrubbelingen tot pesterijen van collega’s, dagelijks fileleed, ziekte, relatiesores en gevoelens van onvrede. Trouwens ook geboorte, huwelijk en verliefd kunnen spanningen geven. Zeker, allemaal leuk, maar ongemerkt legt het ook een druk op je. Doe ik het wel goed? Hoe gaat het verder?
Stressgevoelens door de overgang
Tijdens de overgangsjaren gebeurt er enorm veel in je lijf. En zonder dat je er misschien erg in hebt zorgt de menopauze voor diverse psychische en emotionele spanningen. Het is immers een signaal dat je een nieuwe levensfase ingaat. In tegenstelling tot vroeger ben je nu met 50 niet oud. Je staat nog middenin het leven. Bent actief op sociaal media, combineert gezin, relaties en werk met sporten en uitgaan. 50 is tegenwoordig het nieuwe 40, zoals weleens wordt gezegd. En daar zijn dito verwachtingen aan gekoppeld. Door jezelf en de maatschappij. Als het even meezit, moet je zeker nog 30 jaar mee. Ondertussen wordt je lichaam wel ouder en dat is niet altijd even makkelijk. Dat levert onverhoopt meestal stress op.
Tegelijkertijd zijn er die ‘vage’ overgangsklachten door hormonale schommelingen. Daar kun je weinig aan doen, maar fijn voelt het niet. Immers, het oestrogeengehalte in de eierstokken daalt. Maar, je lichaam – in dit geval je bijnieren – die probeert het evenwicht te herstellen. Want, je bijnieren nemen deels het werk van de eierstokken over. Ze maken oestrogeen aan uit het hormoon progesteron. Alleen, speelt stress je parten? Dan wordt progesteron ook gebruik om cortisol te maken en dat kan ten koste gaan van je oestrogeenbalans.
Kortom, de kans dat je als vrouw in de overgang je bijnieren dus dubbel belast en daardoor gezondheidsklachten krijgt, waaronder vermoeidheid en gebrek aan energie, is zeker present en reëel.
Gestresst? Zo reageert je lichaam!
Maar, wat gebeurt er allemaal met je als stress hebt? Elke keer weer. Nou, zodra er spanning is, gaan alle alarmbellen in je lichaam af. In een hoog tempo maken je bijnieren à la minute adrenaline aan. Dat raast als een gek door je lijf. Het maakt je scherp en klaar om in actie te komen. Ofwel: te vechten of te vluchten.
Want, op dat moment stijgt je hartslag en gaat je bloeddruk omhoog. Je haalt sneller en oppervlakkiger adem plus je spieren spannen zich aan. De bloedvaten trekken zich samen en je spijsvertering gaat op een laag pitje. Het zweet breekt je vervolgens uit en je gezichtsvermogen en gehoor nemen toe. Kortom, je hele lijf wordt in paraatheid gebracht. Na deze adrenalinestoot maakt je lichaam vervolgens cortisol aan. Dit hormoon zorgt ervoor dat je langere tijd adequaat, oplettend en bekwaam omgaat met de stressvolle situatie.
Natuurlijk heel fijn dat je lichaam er zo voor zorgt dat je stress de baas blijft. Een tijdje kan je lichaam dat ook wel handelen, maar op den duur gaat het net als een overbelaste machine haperen.
Wat doet het stresshormoon met je lichaam?
Ongeacht wat voor spanningen je ervaart cortisol zet telkens diverse lichaamsprocessen op non-actief. Het richt zich puur en alleen op wat je nodig hebt om te overleven, namelijk:
– het laat je bloedsuikerspiegel stijgen
Je hebt immers brandstof nodig om een (fysieke) inspanning te leveren. Te strijden of weg te hollen. Denk aan: harder werken, zorgen voor een zieke, sociale verplichtingen, omgaan met de overgang enzovoort.
– het onderdrukt je immuunsysteem
Tijdens de strijd is er natuurlijk geen tijd om ziektes te bestrijden. Alleen het hoognodige herstel vindt plaats. Denk aan het genezen van een wondje. Je bent bezig met overleven. Punt.
– het verstoort je slaap- en waakritme
Ben je bezig met overleven? Natuurlijk ga je dan niet even liggen pitten. Daar zorgt de aanhoudende aanmaak van cortisol wel voor. Daarbij onderdrukt het de aanmaak van melatonine wat je normaalgesproken wel slaperig maakt in de avond.
– het beïnvloedt je oestrogeenpeil
Je lichaam gebruikt het hormoon progesteron om cortisol van te maken. Hierdoor heb je genoeg kracht en energie om de spanningen aan te kunnen. Dat is belangrijker dan je hormoonschommelingen te reguleren die de overgangsverschijnselen veroorzaken.
Echter, is het ‘gevaar’ voorbij? Dan keert normaalgesproken het evenwicht in je lichaam terug. Voorwaarde is overigens wel dat je de tijd en rust neemt om te herstellen. Alleen blijven we tegenwoordig te lang in de overlevingsmodus hangen. Omdat we stress op allerlei manieren ervaren. Daardoor overbelast je je bijnieren en dus jezelf. Het put je uit en zorgt dat je je steeds zo vermoeid voelt.
Waarom stress in de overgang vermijden?
Aanhoudende spanningen tijdens de menopauze belasten je gezondheid. Je bijnieren maken als het ware overuren. Het gevolg ervan is dat je overgangsverschijnselen kunnen toenemen. Dat geldt niet alleen voor de opvliegers, gewrichts- en spierpijn, hartkloppingen, gewichtstoename, droge huid en slijmvliezen. Ook vermoeidheid, energiegebrek, concentratieverlies en verschijnselen die daarmee samenhangen – als stemmingswisselingen – kunnen verergeren. En zo vreemd is dat niet. Je body verkeert eigenlijk steeds in de overlevingsmodus en focust daar alle lichaamsprocessen op. Na weken, maanden of zelfs jaren overbelasting kunnen uiteindelijk je bijnieren uitgeput raken vanwege de continue cortisolproductie. Je maakt uiteindelijk minder cortisol aan of zelfs helemaal niet meer. Herken je het onderstaande?
Ben je misschien opeens allergische voor bepaalde voedingsmiddelen? Heb je last van bloedsuikerdips, overgevoeligheid, slaapproblemen en geen zin in seks? Neig je naar depressiviteit? Het risico is present dat je bijnieren uitgeput raken. Laat het niet zover komen. Besteed liever volop aandacht aan jezelf. Zeker in de overgang. Laat je niet leiden door de waan van alledag.
Hoe verminder je stress en breng je je cortisol in balans?
Je kunt zelf dingen doen om je cortisollevels gezond te houden. Onder andere door veel groente en fruit op je menu te zetten. Zo zijn onder andere vitamine B5 en C goed voor je cortisolwaarden evenals vette vis eten waarin gezonde omega 3 vetzuren zitten. Gun jezelf daarnaast tijd om te ontspannen en de stress in je lijf af te bouwen. Maak er bijvoorbeeld een goede gewoonte van om elke dag een flink stuk te wandelen. Doe ontspanningsoefeningen om meer rust te ervaren. Of verwen jezelf geregeld met een goede massage. Het helpt om afvalstoffen af te voeren en de energiebalans in je lijf en geest te herstellen. Heus, het loont de moeite.
Wil je ook graag weten hoe je met stressvolle situaties omgaat? Je cortisol in balans houdt en minder vermoeid bent? Lees er meer over, bij mijn online cursus: Overgangstransformatie