Oestrogeen: de cruciale rol van het vrouwelijke geslachtshormoon

Oestrogeen of estrogeen is het allerbelangrijkste vrouwelijke geslachtshormoon. Zo is het verantwoordelijk voor de vrouwelijke geslachtskenmerken en regelt de menstruatiecyclus en voortplanting. Overigens de aanmaak van het hormoon komt pas in de pubertijd goed op gang. Dan zorgen oestrogenen onder andere voor de vrouwelijke vormen als de borsten. Verder is het geslachtshormoon betrokken bij allerlei andere lichaamsprocessen. Denk aan sterke botten, gezonde cholesterolspiegels, een mooie huid en emotionele stabiliteit. Raken de vrouwelijke oestrogeenhormonen uit balans? Dan kan dat zorgen voor diverse gezondheidsproblemen. Hieronder meer over de cruciale rol die het geslachtshormoon in het vrouwenlichaam speelt. Met aandacht voor: wat oestrogeen is, de functie ervan, de symptomen van oestrogeenonbalans en wat de gezondheidsrisico’s zijn van te lage oestrogeenlevels na de overgang.

Wil je meer weten wat de impact is van oestrogeen en afvallen? Download mijn gratis hormonengids met lekkere recepten.

Inhoudsopgave:

Wat is oestrogeen?

Wat doet oestrogeen?

Oestrogenen uit balans

Overgang en oestrogeen

Risico’s overgang en te laag oestrogeen

Wat is oestrogeen?

Het oestrogeenhormoon is eigenlijk een verzamelnaam. Want, het betreft eigenlijk drie geslachtshormonen die je lichaam van nature aanmaakt. Dat zijn namelijk:

– Oestradiol, dit is het belangrijkste en sterkste oestrogeen. Je lichaam produceert het gedurende de periode dat je vruchtbaar bent. Kom je in de menopauze? Dan stopt de maandelijkse aanmaak ervan.

– Oestriol, dit maakt je placenta tijdens de zwangerschap aan.

– Oestron, dit tref je aan in het vrouwenlichaam op oudere leeftijd na de menopauze en wordt in het vetweefsel geproduceerd.

De belangrijkste oestrogeenproducenten zijn je eierstokken, maar ook vetcellen kunnen het hormoon aanmaken. Onder andere in de overgang. Dan zorgt het nogal eens voor dat extra vetrolletje rond bijvoorbeeld je middel.

In de pubertijd beginnen de eierstokken met het vrijgeven van oestrogeen. Het gevolg daarvan is dat meisjes borsten krijgen plus schaam- en okselhaar. Verder maken de baarmoeder en vagina een groei door en komt de menstruatie op gang. Halverwege de cyclus stijgt het estrogeenniveau en komt er een eitje vrij. Na de eissprong daalt dit niveau daalt snel en komt een aanmaak van een ander belangrijk hormoon op gang, progesteron. Het maakt je lichaam klaar voor een zwangerschap. Want, progesteron zorgt voor een goede doorbloeding van de baarmoeder zodat het eitje zich kan nestelen.

Verder sturen en regelen hormonen, waaronder ook oestrogenen, allerlei lichaamsfuncties en –processen. Van je gedrag, gevoel en emoties tot spijsvertering, stofwisseling en orgaanfuncties. Hormonen zijn zeg maar simpel gezegd de boodschappers in je lijf. Ze verplaatsen zich via je bloedbaan door je lichaam en oefenen zo invloed uit op de cellen in je lichaam: zetten ze aan tot actie of remmen ze juist af. Hebben ze hun werk gedaan? Dan worden de hormonen in je lever afgebroken.

Wat doet oestrogeen

Voor je lichamelijke en geestelijke gezondheid zijn oestrogenen van essentieel belang. Dat begint in je pubertijd. Dan stijgen de oestrogeenspiegels waardoor je borsten gaan groeien, je bredere heupen plus schaam- en okselhaar krijgt. Daarnaast ontwikkelen je baarmoeder en vagina zich, komt je menstruatie op gang en kun je zwanger worden. Maar, er zijn nog meer lichaamsprocessen waar het vrouwelijke estrogeenhormoon een wezenlijke rol in speelt, namelijk:

• bevordert sterke en gezonde botten
• draagt bij aan een mooie en stevige huid
• verhoogt je libido
• zorgt voor normale cholesterolspiegels
• is betrokken bij een gezonde bloeddruk
• houdt je bloedvaten elastisch
• helpt bij de opbouw baarmoederslijmvlies
• regelt je emotionele evenwicht
• zorgt voor gezonde en goede hersenfuncties

Kortom, het oestrogeenhormoon werkt door in je hele lijf. Ontstaat er een disbalans in de vrouwelijke geslachtshormonen? Dus is er sprake van een tekort of een teveel aan oestrogenen? Dan kan dat gezondheidsklachten geven.

Oestrogenen uit balans

Er zijn allerlei redenen waardoor je oestrogeenproductie uit balans kan raken. Bijgaand meer over een te veel of juist te weinig aan estrogeen en de kenmerken.

Te veel oestrogeen en symptomen

Maakt je lichaam te veel oestrogenen aan? Ofwel heb je te maken met wat oestrogeendominantie heet? Dus je lichaam maakt (veel) meer oestrogenen aan in verhouding tot je

progesteron. Dan kan dat ook voor klachten zorgen. Hieronder enkele symptomen die je mogelijk ervaart, zoals:

• Gezwollen en pijnlijke borsten
• Meer vetopslag op je benen en billen
• Cysten in je borsten, eierstokken
• Verergerde PMS
• Onregelmatige of uitblijven menstruatie
• Vocht vasthouden
• Hormonale migraine
• Vleesbomen
• Stemmingswisselingen
• Gewichtstoename
• Vermoeidheid of een verminderde energie
• Endometriose
• Slaapproblemen

De oorzaken van te veel oestrogenen wordt enerzijds bepaald door je genen, leeftijd en maandelijkse cyclus. Maar, er zijn ook andere factoren die bijdragen aan hogere oestrogeenlevels. Onder andere eet- en leefgewoonten hebben invloed. Denk aan alcoholmisbruik, obesitas, diabetes, chronische stress, blootstelling aan fyto- en xeno-oestrogenen of door medicijnen waaronder steroïden.

Tot slot zijn er ook aandoeningen die een teveel aan oestrogenen veroorzaken, zoals: nierproblemen, cirrose en zaadbalkanker bij mannen.

Te laag oestrogeen en symptomen

Oestrogeenlevels die dalen en te laag zijn, komt normaalgesproken voor bij vrouwen in de overgang en de menopauze. Daarover straks meer. Er zijn echter ook andere zaken die leiden tot lagere oestrogeenspiegels. Zo kunnen overmatig sporten en anorexia de oestrogeenaanmaak verminderen. De reden daarvoor is dat vrouwen met een erg

laag percentage lichaamsvet mogelijk niet voldoende oestrogeen produceren.

Verder zijn er ook aandoeningen waarbij de oestrogeenspiegels laag zijn. Voorbeelden hiervan zijn: POS (Polycysteus Ovarium Syndroom) en hypogonadisme. Er is dan sprake van een verminderde werking van de eierstokken. Verder kunnen ook vrouwen bij wie de eierstokken zijn verwijderd ermee te maken krijgen.

De gevolgen van een lage oestrogeenproductie zijn onder meer:

• Opvliegers en nachtelijke zweten
• Stemmingswisselingen
• Slapeloosheid
• Oververmoeid
• Concentratieverlies
• Droge huid
• Minder of geen zin in seks
• Vaginale droogheid
• Geestelijke klachten

Inderdaad, deze symptomen staan ook bekend als overgangsklachten. Dat is niet zo vreemd, want de overgang gaat eveneens gepaard met een afname van de geslachtshormonen.

Overgang en oestrogeen

Hoewel je het doorgaans niet merkt, daalt pakweg vanaf je 35ste jaar de hoeveelheid oestrogeen in je lijf. Hierdoor verandert je menstruatie en blijft op een gegeven moment uit. Meestal gebeurt dat ergens tussen je 45ste en 55ste jaar. Er rijpen geen eicellen meer en de aanmaak van oestrogeen in je eierstokken stopt uiteindelijk helemaal.

Na de overgang produceert je lichaam overigens nog wel oestrogenen. Omdat je het nodig hebt. Alleen gebeurt de aanmaak ervan niet langer in je eierstokken. Het zijn nu je vetcellen die kleine hoeveelheden van het vrouwelijke estrogeen produceren.

De afname van je oestrogeenproductie zorgt voor hormoonveranderingen. Hierdoor kun je de hierboven beschreven lichamelijke en geestelijke klachten ervaren.

Trouwens niet alle vrouwen hebben last van deze overgangsongemakken. Echter, meer dan de helft ervaart ze wel degelijke. Blijft je menstruatie meer dan 1 jaar uit? Dan zit je in de menopauze en fluctueert je oestrogeenniveau niet meer. Meestal zorgt dat ervoor dat de overgangssymptomen ook verminderen, maar dat verschilt nogal eens van vrouw tot vrouw. Door te letten op je eet- en leefstijl kun je ervoor zorgen dat je minder klachten ervaart. Ook zijn er supplementen die helpen om je klachten te verminderen.

Risico’s overgang en te laag oestrogeen

Kom je in de overgang en produceren je eierstokken steeds minder oestrogenen en dan met name oestradiol? Dan stijgt de kans op het krijgen van bepaalde aandoeningen. Zo loop je een groter risico op onder andere:

Hart- en vaatziekten

Doordat de beschermende effecten van oestrogeen wegvallen, loop je als vrouw na de overgang een groter risico op hart en vaatziekten. Volgens studies¹ zou dit kunnen komen doordat het vrouwelijke geslachtshormoon een beschermend effect heeft.

Botontkalking

Behalve hart- en vaatproblemen kun je door de overgang ook met osteoporose – botontkalking – te maken krijgen. Omdat oestrogeen van belang is voor een gezonde botopbouw². Er is trouwens ook nieuwer onderzoek waaruit blijkt dat ook het afweersysteem invloed uitoefent op versneld botverlies³. Anderzijds verklein je volgens een studie de kans op botontkalking als je een of meerdere keren zwanger bent geweest en borstvoeding hebt gegeven⁴.

Borstkanker

Begint je eerste menstruatie op vroege leeftijd, voor je 12e jaar? En kom je laat in de overgang, na je 55e jaar? Dan ben je langer blootgesteld geweest aan oestrogenen en schijn je een grotere kans op borstkanker te hebben⁵. Volgens onder andere de borstkankervereniging Nederland⁶ zijn er meestal meerdere factoren die bijdragen aan borstkanker.

Metabole syndroom

Dit is een combinatie van hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol, verstoorde bloedsuikerwaarden en overgewicht. In de menopauze lopen vrouwen een groter risico hiermee te maken krijgen⁷. Er is zelfs onderzoek⁸ waaruit blijkt dat menopausale vrouwen 40% meer kans hierop hebben. Vrouwen in de overgang en menopauze hebben meer kans op het syndroom omdat door de afname van oestrogeen het verzadingsgevoel vermindert, ze minder vet verbranden en meer vet opslaan rond de taille. Op de lange termijn kan het metabole syndroom leiden tot diabetes 2 en hart- en vaatziekten.

Heb je ervaring met een tekort of juist een teveel aan oestrogeen? Hoe ga je daarmee om? Deel je ervaring hieronder of geef je reactie via Facebook.

Wens je ondersteuning bij het in balans brengen van je oestrogeenlevels? Bekijk dan eens mijn programma over: Overwin je Overgang

Bronnen

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3063102/

2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8865143

3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18240539

4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21144090

5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3488186/

6. https://borstkanker.nl/nl/risicofactoren-bij-borstkanker

7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20865657

8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=18407440